Maak van jeugdzorg en Wmo een basisvoorziening!

Er moet een basisvoorziening komen voor de Wmo en jeugdzorg, waar alle hulpbehoevende Nederlanders recht op hebben. Waar ze ook wonen. De decentralisaties jeugdzorg en Wmo hadden anders gekund en gemoeten. Voor de Wmo en jeugdzorg moet een identieke basisvoorziening komen, waar alle hulpbehoevende Nederlanders recht op hebben. Voor aanbieders van zeer specialistische jeugdzorg moet een beschikbaarheidsfinanciering komen.

Afschalen
Daarvoor pleiten Douwe Jan Elzinga, emeritus-hoogleraar staatsrecht, en Marjanne Sint in Binnenlands Bestuur van deze week. Sint heeft de afgelopen jaren veel adviezen gegeven over de inrichting van de jeugdzorg en de Wmo 2015. SCP-onderzoeker Evelien Eggink ziet dat gemeenten hard werken, maar ook dat bepaalde knelpunten nog steeds niet zijn opgelost. ‘Er is onvoldoende sprake van een integrale aanpak, er wordt onvoldoende prioriteit gegeven aan de meest kwetsbare groepen en het afschalen van zorg komt niet van de grond. Ook wordt nog veel te veel vanuit wetten gedacht, in plaats vanuit de inwoner met een zorgvraag’, aldus Eggink.

Binnenlands Bestuur blikte met Eggink, Elzinga en Sint terug op 10 jaar Jeugdwet en Wmo 2015 – vanaf de aanloop naar de wetten tot en met de uitvoering door gemeenten – en vroeg hen wat er moet veranderen.

Meetlat
Naast de basisvoorziening moet er voor gemeenten ruimte zijn om te differentiëren, vindt Elzinga. ‘Iedere gemeente heeft immers haar eigen problematiek.’ Ook Sint is voorstander van differentiatie, maar heeft daar andere gedachten over. ‘De ene hulpvrager moet je de boodschap geven het nog even aan te zien, terwijl een ander juist een ‘kontje’ nodig heeft. Leg niet iedereen langs dezelfde meetlat als om hulp of zorg wordt gevraagd.’

Beschikbaarheidsfinanciering
De verantwoordelijkheid voor de zeer specialistische jeugdzorg moet bij gemeenten worden weggehaald, vinden zowel Sint als Elzinga. ‘De eerste lijn zit prima bij gemeenten. Zeer specialistische jeugdzorg moet je in handen geven van een vorm van functioneel bestuur of onder brengen bij de landelijke overheid’, aldus Elzinga. Sint pleit voor een beschikbaarheidsfinanciering voor aanbieders die bijvoorbeeld zijn gespecialiseerd in anorexia of in de hulp aan jongeren met een zware vorm van autisme.

Tussen wal en schip
De meest kwetsbaren groepen moeten beter worden ondersteund, vindt Eggink. ‘Zij vallen nu vaak tussen wal en het schip.’ De landelijke overheid moet ophouden zich rijk te rekenen over de inzet van mantelzorgers. Het kabinet schat de mogelijkheden van mantelzorgers veel te rooskleurig in. Het SCP trekt daarover regelmatig aan de bel, maar ‘Den Haag’ blijkt Oost-Indisch doof te zijn. Ook het nieuwe kabinet blijft volop rekenen op de inzet van mantelzorgers. ‘En zet die burger nu eens echt centraal’, bepleit Eggink.