Zorgfraude nauwelijks aangepakt

Lokaal-Limburg Nieuwsbrief 2022 nummer 19

Financiële hulpverlening heeft positieve effecten op allerlei leefgebieden, en levert bovendien maatschappelijke winst op. Toch is er nog volop ruimte voor verbetering, want veel mensen krijgen nog niet de financiële hulp die ze nodig hebben.

In de bestrijding van zorgfraude gaat veel publiek geld om. Maar ondanks dat toezichthouders en opsporingsinstanties regelmatig overleggen met zorgverzekeraars en gemeenten, worden er nauwelijks fraudeurs gepakt, concludeert de Algemene Rekenkamer.

Ongestoord verder
De Rekenkamer onderzocht 14 zaken waarin sprake was van sterke fraudesignalen in drie fraudegevoelige sectoren: de wijkverpleging, jeugdzorg en bij beschermd en begeleid wonen. Uit die onderzoeken blijkt dat er heel wat informatie wordt uitgewisseld tussen overheidsorganisaties, maar er gebeurt bijna niets om vast te stellen of er inderdaad fraude wordt gepleegd. En als er wel fraude wordt vastgesteld, dan kan de fraudeur in de regel ongestoord verder gaan. Zelfs als er fraude wordt vastgesteld, dan kan de fraudeur in de regel ongestoord verder gaan.

Geen regie
Toezichthouders, inspecties, opsporingsinstanties en het Openbaar Ministerie zeggen een integrale aanpak voor ogen te hebben, waarbij per geval wordt gekeken hoe dit het best kan worden aangepakt. Maar in de praktijk komt die integrale aanpak niet uit de verf. Niemand neemt de regie, tijdige acties blijven uit. Daardoor komt het streven van het kabinet om fraude met zorggeld fors terug te dringen in het geding. Daarbij zijn kwetsbare burgers soms slachtoffer, omdat zij veel minder zorg krijgen dan de fraudeurs in rekening brengen.

Zorgelijk
Hoe vaak zorgfraude voorkomt en hoeveel geld daarmee is gemoeid, is dan ook niet duidelijk. Eerder onderzoek wees uit dat het naar schatting gaat om enkele miljarden euro’s per jaar. Onder meer personeelsgebrek, moeilijk bewijsbare oplichting of valsheid in geschrifte en ingewikkelde netwerken van zorgbedrijfjes maken ingrijpen lastig, als bijvoorbeeld zorgverzekeraars hierom vragen. In een reactie noemt minister Conny Helder van Langdurige Zorg en Sport de onderzoeksresultaten ‘zorgelijk’. Ze maken volgens haar duidelijk dat de aanpak beter kan en beter moet.

Uitroeien
In een reactie op het rapport van de Algemene Rekenkamer stelt minister Conny Helder voor Langdurige Zorg dat frauderende zorgaanbieders ‘met wortel en tak’ moeten worden uitgeroeid. Het rapport over de falende aanpak zorgfraude van de Algemene Rekenkamer is ‘heel zorgwekkend’. Er moet alles op alles worden gezet om de aanpak te verbeteren, vindt Helder.

Niet makkelijk
Niet alleen omdat zorggeld ook daadwerkelijk aan de zorg moet worden besteed, maar ook omdat malafide zorgaanbieders kwetsbare mensen uitbuiten, benadrukte Helder na afloop van de ministerraad. In de praktijk is de aanpak van malafide zorgaannemers niet makkelijk, stelt Helder. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zit in de weg. Ook de gegevensuitwisseling is niet optimaal. Fraudeurs kunnen mede daarom bij wijze van spreken van de ene naar de andere gemeente overstappen en daar opnieuw zorggeld wegsluizen. ‘Maar we moeten beter ons best doen dan we tot nu toe hebben gedaan’, erkent Helder.

PGB behouden
De minister wil wel voorkomen dat de administratieve lasten verder worden verhoogd. Ook wil ze het persoonsgebonden budget (pgb) behouden. Hiermee kunnen mensen zelf en rechtstreeks de benodigde zorg bij een aanbieder inkopen. ‘Laten we het kind niet met het badwater weggooien.’ Hoeveel gemeenschapsgeld via zorgfraude weglekt is niet bekend, tekent Helder aan. De schattingen lopen uiteen van 34 miljoen euro tot enkele miljarden. ‘Maar we moeten fraudeurs beter aanpakken en daar ga ik voor’, aldus de minister.

Aantrekkelijk
Ze wil de pakkans vergroten, fraudeurs vervolgen, geld van hen terughalen en uitbuiting van kwetsbaren voorkomen. Ze gaat met de diverse inspecties in overleg hoe de aanpak van zorgfraude snel kan worden verbeterd. Daarnaast heeft Helder een aantal wetten in voorbereiding, maar het duurt lang voordat die effect opleveren. Daarom moeten ook snelle acties en maatregelen worden genomen. Helder: ‘Door de lage pakkans van fraudeurs wordt het bijna aantrekkelijk om te frauderen. Ik wil, ook door daden, het signaal afgeven dat die pakkans er wel is. Daarmee krijgen we minder fraudeurs in de zorg.’

(Bron: Binnenlands Bestuur)